Blog

Przekształcenie jako ratunek dla spółek komandytowych?

14 grudnia 2020
Kordian Paradowski
Blog, Podatki

Przekształcenie jako ratunek dla spółek komandytowych?

Nowelizacja ustaw podatkowych, która m.in. obejmuje spółki komandytowe podatkiem CIT może mieć brzemienne skutki dla wielu podmiotów gospodarczych. Stąd przedsiębiorcy rozważają w tej sytuacji m.in. zmianę formy prowadzenia działalności gospodarczych. Interesującą propozycją rozwiązania omawianej sytuacji może być przekształcenie spółki komandytowej w spółkę jawną, spółkę partnerską lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Przy podejmowaniu takich działań należy mieć jednakże na uwadze ryzyko związane ze wszczęciem tzw. postępowania klauzulowego.

Spółka jawna

Spółka jawna co do zasady nie jest podatnikiem CIT, płaci jedynie PIT. Należy jednakże podkreślić, iż od 1 stycznia 2021 roku przepisy regulujące spółkę jawną również ulegną zmianie. Zgodnie z omawianą nowelizacją spółki jawne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nabędą status podatnika CIT w przypadku, gdy łącznie zostaną spełnione poniższe warunki:

  1. wspólnikami spółki jawnej nie są wyłącznie osoby fizyczne;
  2. spółka jawna nie złoży:
  • przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji, według ustalonego wzoru, o podatnikach podatku dochodowego od osób prawnych oraz o podatnikach podatku dochodowego od osób fizycznych, posiadających, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego, prawa do udziału w zysku tej spółki, o którym mowa odpowiednio w art. 5 ust. 1 albo o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lub
  • aktualizacji informacji, o której mowa w lit. a, w terminie 14 dni, licząc od dnia zaistnienia zmian w składzie podatników – do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki jawnej oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla każdego podatnika osiągającego dochody z takiej spółki.

Jeśli co najmniej jeden wspólnik spółki jawnej nie jest osobą fizyczną, bardzo istotną kwestią jest terminowe wypełnienie powyższych obowiązków informacyjnych oraz aktualizacji informacji. W przypadku ich niedopełnienia, zgodnie z przepisami nowelizacji, spółka jawna nabędzie status podatnika CIT i będzie go posiadać dopóki spółka nie zostanie zlikwidowana lub wykreślona z właściwego rejestru.  

Wadą spółki jawnej jest nieograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (odpowiedzialność wspólnika jest subsydiarna wobec spółki oraz solidarna z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką).

Spółka partnerska

W przypadku spółki partnerskiej jej wspólnicy – partnerzy co do zasady nie ponoszą takiej odpowiedzialności jak wspólnicy spółki jawnej.

Zgodnie z art. 95 § 1 k.s.h. partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

W spółce partnerskiej podatek dochodowy płaci się tylko raz.

Natomiast działalność gospodarczą w formie spółki partnerskiej prowadzić może jedynie ograniczona grupa podmiotów, mianowicie osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, fizjoterapeuty, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, co do zasady, zgodnie z art. 151 § 4 k.s.h., wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółka z o.o. posiada jednakże status podatnika PIT i CIT.

Natomiast 1 stycznia 2021 roku, w ramach regulacji dotyczących podatku od dochodu osób prawnych wejdą w życie przepisy wprowadzające do polskiego porządku prawnego tzw. „estoński CIT”. Będą mogły z niego skorzystać tylko sp. z o.o. oraz spółki akcyjne. Próba przeprowadzenia operacji przekształcenia spółki komandytowej w spółkę z o.o. w celu skorzystania, już w pierwszym roku po przekształceniu, z opodatkowania estońskim CIT będzie skutkować obowiązkiem zapłaty podatku od tzw. „dochodu z przekształcenia”. Uniknąć takiego kosztu podatkowego najprawdopodobniej będzie można poprzez skorzystanie z „estońskiego CIT-u” dopiero w drugim roku po przekształceniu spółki.

Generalna klauzula unikania opodatkowania

Podjęcie decyzji o przekształceniu spółki komandytowej w spółkę jawną, spółkę partnerską lub sp. z o.o. może wiązać się ze wszczęciem tzw. postępowania klauzulowego. W ramach niego organy podatkowe mogą m.in. sprawdzić, czy w związku z przekształceniem spółki uprzednie prowadzenie działalności w formie spółki komandytowej nie stanowiło działania mającego na celu obejście prawa podatkowego. Za unikanie opodatkowania uznaję się czynność skutkującą osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny. Sposób działania nie jest sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami zastosowałby ten sposób działania w dominującej mierze z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Do przyczyn, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie zalicza się celu osiągnięcia korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu.

W związku z tym, iż wydaje się, iż ustawodawca traktuje spółkę komandytową jako narzędzie służące do optymalizacji podatkowej, można spodziewać się zwiększonej aktywności organów kontrolnych. Konsekwencją ewentualnego uznania czynności za unikanie opodatkowania będzie ustalenie takich skutków podatkowych, jakby podatnik dokonał tzw. czynności odpowiedniej. Przez czynność odpowiednią uznaje się natomiast czynność, którą podmiot dokonałby, gdyby działał rozsądnie i kierował się celami zgodnymi z prawem, lecz innymi niż osiągnięciem korzyści. Organ ponadto będzie zobowiązany ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe (można od niego odstąpić w przypadku, gdy czynność uznana za unikanie opodatkowania została dokonana w dobrej wierze). Każde przekształcenie spółki komandytowej wiąże się z ryzykiem wszczęcia postępowania klauzulowego. Część przedsiębiorców zapewne nie gromadziła właściwej dokumentacji świadczącej o nieunikaniu opodatkowania, gdyż prowadziła działalność gospodarczą w dopuszczalnej prawnie formie. Brak takich dowodów, jak np. opinie zabezpieczające mogą utrudnić obronę przed zastosowaniem generalnej klauzuli unikania opodatkowania. Pomimo wielu opinii krytykujących traktowanie spółek komandytowych jako narzędzi służących do optymalizacji podatkowej jest wielką niewiadomą, w jaki sposób organy podatkowe będą klasyfikować przekształcenia spółek komandytowych.

Autor:
Kordian Paradowski, Aplikant radcowski