W dobie Internetu i nowych technologii opinie ? również te nieprawdziwe i krzywdzące ? można prezentować w sposób niezwykle prosty i szybki, a ich zasięg w wirtualnej rzeczywistości jest bardzo szeroki. W jaki sposób przedsiębiorcy mogą bronić się przed bezpodstawną krytyką w sieci?
Zgodnie z kodeksem cywilnym przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych i tzw. ułomnych osób prawnych. Oznacza to, że osoby działające w imieniu spółek mogą dochodzić roszczeń związanych z naruszeniem prawa do nazwy, dobrego imienia czy renomy reprezentowanego przez nich podmiotu, jeśli te dobra doznały uszczerbku przez zamieszczone w Internecie krzywdzące komentarze na ich temat. Dochodzący ochrony powód może żądać zaniechania naruszeń, usunięcia ich skutków (np. oświadczenie odpowiedniej treści), zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny i odszkodowania za szkodę majątkową. W pewnych sytuacjach przedsiębiorca będzie mógł wystąpić z powództwem ustalającym, że określone dobro osobiste mu przysługuje lub że zostało ono zagrożone/naruszone, a także z roszczeniem o zadośćuczynienie lub wydanie przez sprawcę naruszeń bezpodstawnego wzbogacenia.
Rozpowszechnianie w sieci nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody może stanowić też czyn nieuczciwej konkurencji, a sankcje, zgodnie z Ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, są cywilne (zaniechanie i usunięcie skutków niedozwolonych działań, naprawienie wyrządzonej szkody, wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści) i karne (areszt, grzywna).
Przypisywanie nieprawdziwych, obelżywych lub ośmieszających zarzutów za pomocą środków masowego komunikowania może nosić znamiona przestępstwa zniesławienia lub zniewagi, zagrożonymi karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Policja może ustalić dane osobowe abonenta adresu IP, z którego wysłano obraźliwe komentarze. Czasem jednak zdarza się, że nie uda się ustalić tego adresu albo ustalony adres IP nie identyfikuje sprawcy naruszeń. W tej sytuacji istnieje możliwość dochodzenia praw na podstawie art. 14 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z tym przepisem można żądać od dostawcy usług internetowych, aby ten ?uniemożliwił dostęp? do danych naruszających prawo, czyli usunął niezgodne z prawem wpisy.
Przedsiębiorca, którego dobre imię doznało uszczerbku, nie jest więc bezbronny ? nawet, jeśli nieuzasadniona krytyka pod jego adresem miała miejsce w rzekomo anonimowej przestrzeni Internetu. Powyżej przedstawiono jedynie kilka sposobów ochrony swoich praw. Należy jednak pamiętać, że dobór właściwego środka obrony jest tak samo ważny, jak jego umiejętne zastosowanie w ewentualnym procesie. Aby bowiem wygrać spór należy nie tylko wskazać na zaistniałe naruszenie szeroko pojętych dóbr osobistych przedsiębiorcy, ale koniecznym jest wykazanie, jakie skonkretyzowane dobra zostały zagrożone/naruszone; należy ponadto często udowodnić bezprawność działania sprawcy, związek przyczynowy między tym działaniem a powstaniem szkody czy wreszcie ? uzasadnić wysokość żądanego odszkodowania/zadośćuczynienia.
Autorem artykułu jest Aleksandra Surowiecka, aplikant radcowski.
