Pracownicze Plany Kapitałowe (w skrócie PPK) to powszechny program oszczędnościowy, który powstał we współpracy rządu, Polskiego Funduszu Rozwoju, organizacji pracodawców oraz związków zawodowych. Kapitał zebrany w ramach PPK ma być impulsem do rozwoju całej gospodarki oraz tzw. „poduszką bezpieczeństwa” dla polskich emerytur.

System ten jest obowiązkowy dla podmiotów zatrudniających oraz dobrowolny dla osób zatrudnionych, które będą mogły w dowolnym momencie zrezygnować z udziału w programie. Podmiotami, które mogą zarządzać środkami przekazanymi przez pracodawcę są towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), powszechne towarzystwa emerytalne (PTE), pracownicze towarzystwa emerytalne i zakłady ubezpieczeń.

Pracownicze Plany Kapitałowe są programem, który automatycznie obejmie wszystkich pracowników w wieku od 18 do 54 lat, za których pracodawca odprowadza składki emerytalno-rentowe (pod PPK nie będą natomiast podlegały osoby samozatrudnione, służby mundurowe oraz rolnicy). Osoby między 55 a 69. rokiem życia będą mogły uczestniczyć w PPK dopiero po złożeniu stosownego oświadczenia woli.

Obowiązek utworzenia i prowadzenia PPK będzie spoczywał na każdym pracodawcy, bez względu na liczbę zatrudnionych osób. Poziom zatrudnienia ma jednak wpływ na termin w jakim pracodawca zostanie objęty nową ustawą i zostanie zobowiązany do utworzenia PPK. Wygląda to następująco:

• od dnia 1 lipca 2019 r., przepisy PPK obejmują podmioty zatrudniające, które zatrudniają co najmniej 250 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r.
• od dnia 1 stycznia 2020 r., podmioty zatrudniające, które zatrudniają co najmniej 50 osób zatrudnionych według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.
• od dnia 1 lipca 2020 r., podmioty zatrudniające, które zatrudniają co najmniej 20 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r.
• pozostałe podmioty zatrudniające – od dnia 1 stycznia 2021 r.

Powyższe terminy nie są jednak momentem, w którym podmioty zatrudniające będą musiały mieć utworzone PPK. Dopiero po upływie 3 pełnych miesięcy od upływu wskazanych terminów po stronie podmiotu zatrudniającego powstanie obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK w imieniu pierwszych osób zatrudnionych – powinien to zrobić najpóźniej do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynie ten 3-miesięczny termin.

Ustalając liczbę zatrudnionych na potrzeby określenia terminu objęcia podmiotu zatrudniającego ustawą o PPK, należy brać pod uwagę osoby, które zostaną objęte PPK, tj. zarówno:

• pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
• osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych (umów agencyjnych, umów zleceń oraz innych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu),
• członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
• osób wykonujących pracę nakładczą oraz członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji o ile osoby te podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Ustalając próg nie bierze się pod uwagę wymiaru etatu, lecz uwzględnia się wymiar w osobach. Aby osoby te mogły się wliczać do stanu zatrudnienia musza podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym w Polsce. Oznacza to, że np. student wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia nie zostanie objęty PPK oraz nie będzie wliczany podczas ustalania wymiaru osób zatrudnionych wg ustawy o PPK.

W przypadku grup kapitałowych istnieje możliwość utworzenia PPK we wszystkich spółkach (oddziałach) jednocześnie, w momencie, w którym powstaje obowiązek po stronie podmiotu zatrudniającego największą liczbę osób.

Przynależność do PPK jest dobrowolna. Ci jednak, którzy nie ukończyli 55 roku życia są automatycznie zapisywani do programu. Jeśli ktoś nie chce przynależeć do programu musi złożyć podmiotowi zatrudniającemu odpowiednie oświadczenie w formie papierowej. Rezygnacja wiąże się z brakiem dokonywania wpłat zarówno przez zatrudnionego jak i przez podmiot zatrudniający. Deklaracja o rezygnacji jest skuteczna w miesiącu jej złożenia. Oznacza to, że jeżeli składka w danym miesiącu została już odprowadzona (podmiot zatrudniający ma obowiązek zrobić to do 15 dnia miesiąca), pieniądze powinny zostać zwrócone uczestnikowi.

Wpłaty na konto PPK będą pochodzić z trzech źródeł: od pracodawcy, pracownika i państwa. Pracodawca i pracownik przekazują do PPK wpłaty podstawowe. Ponadto zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą zadeklarować przekazywanie wpłat dodatkowych (dobrowolnych). Wysokość wpłat jest naliczana procentowo od wynagrodzenia brutto pracownika i wynosi ona:

• pracownik 2 % wartości wynagrodzenia + dobrowolna dodatkowa wpłata do 2 %
• pracodawca 1,5 % wartości wynagrodzenia + dobrowolna dodatkowa wpłata do 2,5 %

Państwo będzie dodawać do tej puli określone kwoty – niezależne od wysokości dochodów pracownika. Oszczędzający otrzyma od państwa jednorazowo 250 zł wpłaty powitalnej. Następnie zaś co roku, po spełnieniu określonych warunków, będzie zasilać rachunek pracownika kwotą 240 zł.

Pracownik, który podejmie decyzję o oszczędzaniu w ramach PPK, będzie mógł swobodnie korzystać ze zgromadzonych środków na swoim rachunku po osiągnięciu 60. roku życia – bez względu na status aktywności zawodowej. Po ukończeniu 60 lat uczestnik PPK będzie mógł sam zdecydować, jak zamierza skorzystać ze zgromadzonych środków. Każdy wybierze wówczas jedno z rozwiązań, które będzie dopasowane do jego indywidualnych potrzeb:

• Pracownik może dalej odkładać środki w PPK;
• Pracownik może skorzystać z domyślnej formy wypłaty: jednorazowo wypłacić 25% środków, pozostałe środki wypłacać co miesiąc przez 10 lat. Wypłata w tej formie będzie zwolniona z podatku od zysków kapitałowych i dzięki niej pracownik zyska dostęp do zgromadzonych przez siebie środków przez dłuższy okres przebywania na emeryturze – co przełoży się na jego bezpieczeństwo finansowe w dłuższym horyzoncie czasowym;
• Pracownik może również wszystkie środki wypłacać w dowolnej liczbie rat. Jednorazowo może wypłacić nawet 100% środków. Należy jednak pamiętać o tym, że skrócenie okresu wypłat poniżej 10 lat będzie skutkować koniecznością zapłaty należnego podatku;
• Pracownik będzie mógł też dokonać wypłaty transferowej, czyli przenieść zgromadzone środki na: polisę w zakładzie ubezpieczeń – z prawem do świadczenia okresowego lub dożywotniego, rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie o PPK;
• Pracownik może wypłacić środki w formie świadczenia małżeńskiego – wypłaty z jednego, wspólnego rachunku małżeńskiego.

W wyjątkowych sytuacjach system przewiduje również możliwość wypłacenia zgromadzonych funduszy wcześniej. Rozwiązanie takie może obejmować wypłatę:

• do 25% środków – w sytuacji poważnej choroby uczestnika lub jego najbliższych,
• do 100% środków – aby pokryć wkład własny przy zaciągnięciu kredytu na zakup mieszkania lub budowy domu.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215).
• Kodeks Pracy

Autor:
Dorota Dytfeld
Specjalista ds. kadr i płac, HR & Payroll Team Leader