Wchodząca w życie dnia 30 kwietnia 2018 r. Ustawa Prawo przedsiębiorców w sposób całościowy reguluje ogólne zasady podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej w Polsce. Jest najważniejszą ustawą z tzw. pakietu Konstytucji Biznesu. Przyjęte rozwiązania mają stworzyć korzystne, przejrzyste i stabilne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności przez wzmocnienie gwarancji wolności i praw przedsiębiorców, co ma mieć wpływ na zwiększenie chęci do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Ustawa reguluje problematykę załatwiania spraw z zakresu działalności gospodarczej, reglamentacji działalności gospodarczej, kontroli działalności gospodarczej oraz tworzenia projektów aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego.
Definicja działalności gospodarczej
Istotą definicji działalności gospodarczej w myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest działalność zarobkowa w wymienionych w art. 2 tej ustawy przypadkach oraz działalność zawodowa, o ile jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Istniejąca wciąż regulacja (do dnia 30 kwietnia 2018 r.) przedstawia dosyć kazuistyczne podejście do próby zdefiniowania działalności gospodarczej. W ustawie Prawo przedsiębiorców ustawodawca postanowił zdecydowanie uprościć tę materię i uchwalone przepisy pozwalają swym zakresem objąć zdecydowanie większą ilość podmiotów oraz zaklasyfikować ich czynności zarobkowe jako działalność gospodarczą. Zgodnie z nowym uregulowaniem działalność gospodarcza to działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu w sposób zorganizowany i ciągły.
Prima facie widać, iż jest to definicja prostsza, łatwiejsza do zastosowania w procesie interpretacji oraz wykładni. Podstawowymi kryteriami rozstrzygnięcia czy mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, na które wskazywali komentatorzy w odniesieniu do dotychczasowej definicji, to:
- zorganizowanie (czyli wybór formy prawnej przedsiębiorczości),
- zarobkowość oraz
- jej ciągłość.[1]
Wszystkie te elementy muszą istnieć w tym samym czasie, aby można było mówić o prowadzeniu działalności gospodarczej.[2] Najistotniejszą jednak różnicą w porównaniu definicji z obydwu ustaw jest fakt, iż w nowym uregulowaniu działalność gospodarcza musi być prowadzona na własny rachunek. Z zakresu tej regulacji została wyłączona działalność w cudzym imieniu, a więc np. makler czy agent.
Należy podkreślić, że jest to pozytywna zmiana w zakresie, w jakim ogranicza możliwe trudności interpretacyjne odnośnie stwierdzenia czy w danej sytuacji mamy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej, czy też nie. Zwłaszcza, że w kontekście kazuistycznego wyliczenia pól działalności podlegających kwalifikacji jako działalność gospodarcza wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny oraz Sąd Najwyższy, uznając, iż pojęcie to nie sprowadza się tylko do procesów technologicznych i zjawisk ekonomicznych zachodzących w toku działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej i usługowej prowadzonej w celach zarobkowych i na rachunek podmiotu, ale obejmuje także czynności faktyczne i prawne, związane np. z uzyskiwaniem środków produkcji, jeżeli czynności te lub działania nie są zabronione przez prawo.[3]
Definicja przedsiębiorcy
Przedefiniowanie pojęcia przedsiębiorcy jest ściśle związane z pojęciem działalności gospodarczej. W dotychczasowych przepisach przedsiębiorcą była osoba wykonująca działalność gospodarczą we własnym imieniu. Na gruncie uchwalonych przepisów taka definicja nie ma racji bytu, gdyż stanowiłaby ona niepotrzebne powtórzenie regulacji dotyczącej definicji działalności gospodarczej. Dlatego też definicja przedsiębiorcy została przeniesiona z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do Prawa przedsiębiorców z usunięciem fragmentu dotyczącego wykonywania działalności na własny rachunek.
Konsekwencją powyższej zmiany jest uznanie, iż osoby podejmujące jakąkolwiek aktywność gospodarczą w cudzym imieniu i na cudzy rachunek nie są, w myśl nowego uregulowania, przedsiębiorcami ani nie prowadzą działalności gospodarczej.
Działalność nieewidencjonowana
Ustawa Prawo przedsiębiorców wprowadza do polskiego systemu prawnego novum, jakim jest działalność nieewidencjonowana. Zgodnie z art. 5 Prawa przedsiębiorców osoba fizyczna, która w wyniku podjętej działalności nie osiągnęła przychodu z tej działalności przekraczającego 50% minimalnego wynagrodzenia i w okresie ostatnich 60 miesięcy nie prowadziła działalności gospodarczej, nie prowadzi działalności gospodarczej w myśl ustawy. Jednakże przepis dopuszcza założenie działalności gospodarczej przez taką osobę poprzez zgłoszenie jej do CEIDG z dniem rozpoczęcia działalności wskazanym we wniosku.
Konsekwencją przekroczenia wysokości przychodu, o którym mowa powyżej skutkuje uznaniem działalności nieewidencjonowanej za działalność gospodarczą w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie. Taka osoba fizyczna ma jednocześnie obowiązek, w terminie 7 dni od dnia przekroczenia, złożyć odpowiedni wniosek do CEIDG.
Ten sam przepis określa również, co powinno być brane pod uwagę przy określaniu wysokości przychodu. Najistotniejszą kwestią jest fakt, iż brane są pod uwagę kwoty należne, choćby nie były jeszcze zapłacone. Oznacza to, że nie będzie możliwa argumentacja przeciwko uznaniu działalności za działalność gospodarczą oparta na wykazywaniu, iż należności nie zostały uregulowane, a osoba taka nigdy ich nie otrzymała. Wyłączeniu z wysokości przychodu podlegają wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat oraz skont.
Podsumowanie
Podkreślenia wymaga fakt, iż ustawodawca przyjmując ustawę Prawo przedsiębiorców w omawianym kształcie upraszcza przesłanki uznania danej aktywności za działalność gospodarczą, a w konsekwencji powinno być mniej trudności interpretacyjnych z określeniem jakie osoby i jakie aktywności podlegają reżimowi tejże ustawy.
Warto zwrócić uwagę, że nowe brzmienie definicji przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej wyklucza kwalifikowanie osób prowadzących działalność w cudzym imieniu z kręgu przedsiębiorców i osób prowadzących działalność gospodarczą.
Istotne jest również, że osoby trudniące się drobną działalnością z punktu widzenia przychodów, będą mogły to czynić swobodnie bez konieczności rejestracji działalności gospodarczej i zmagania się ze wszystkimi konsekwencjami z tym związanymi. Niemniej muszą one zwrócić szczególną uwagę na wysokość osiąganych przychodów, aby nie zaktualizował się obowiązek ustawowy zgłoszenia takiej działalności do rejestru.
Hubert Sarżyński
Aplikant radcowski
[1] Kosikowski C., Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, wyd. VII.
[2] Wyrok WSA w Poznaniu z 28 kwietnia 2009 r., III SA/Po 374/08, Lex nr 550514.
[3] Wyrok NSA z 24 maja 1991 r., SA/Wr 294/91, Lex nr 9350; wyrok SN z 15 listopada 1990 r., II CR 865/89, Lex nr 1633466; wyrok SN z 16 maja 1991 r., III CZP 39/91, OSNC 1992/1/9.