Z konsultacji publicznych wrócił właśnie projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych z sierpnia 2020 r. przewidujący m.in. wyczekiwaną implementację do polskiego porządku prawnego regulacji prawa grup spółek, zwanej również jako prawo holdingowe.

Projekt jest odpowiedzią na nieustanne zmiany rzeczywistości prowadzenia działalności gospodarczej i ma na celu zwiększenie efektywności procesu związanego z zarządzaniem przedsiębiorstwami działającymi w stosunkach dominacji i zależności. Uregulowanie prawa grup spółek może zainteresować wiele firm działających w Polsce w ramach grup kapitałowych, ponieważ proponowane przepisy stanowią ważną zmianę dla ich funkcjonowania oraz mogą usprawnić prowadzenie przez nie działalności gospodarczej. Przepisy uwzględniają regulacje ułatwiające kierowanie grupą spółek przez spółkę dominującą oraz regulacje zapewniające ochronę określonym grupom interesu występujących w przypadku grupy spółek (m.in. spółce zależnej, spółce dominującej, wierzycielom spółki należącej do grupy itd.).

Projekt nowelizacji

Nowelizacja wprowadza definicję legalną grupy spółek określając je jako spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się – zgodnie z umową albo statutem każdej spółki zależnej – wspólną strategią gospodarczą (stanowiącą interes grupy spółek), umożliwiającą spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi.

Jakie wymagania należy spełnić, aby można było mówić o grupie spółek? Po pierwsze spółki muszą ujawnić swoje uczestnictwo w grupie spółek w Krajowym Rejestrze Sądowym, po drugie z umowy albo statutu każdej spółki zależnej musi wynikać wspólny interes grupy spółek.

KLUCZOWE REGULACJE ZAWARTE W PROJEKCIE:

• Wydawanie wiążących poleceń – spółka dominująca zgodnie z wprowadzonymi regulacjami będzie mogła wydawać spółce zależnej wiążące polecenia dot. prowadzenia spraw spółki, przy czym będzie musiało to być uzasadnione konkretnym interesem grupy spółek. Spółka zależna przed wykonaniem bądź odmową wykonania polecenia będzie musiała podjąć uchwałę zarządu albo rady dyrektorów spółki zależnej, przy czym są przewidziane wyjątki, w których istnieje możliwość odmowy wykonania polecenia.
• Wyłączenie odpowiedzialności – członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz rady dyrektorów spółki zależnej za wykonanie wiążącego polecenia nie będą ponosić odpowiedzialności cywilnej za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy/statutu spółki, ani odpowiedzialności karnej za wyrządzenie szkody majątkowej przez nadużycie udzielonych uprawnień lub niedopełnienie obowiązku, jeżeli byli obowiązani na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
• Stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek – będzie należeć do obowiązków rady nadzorczej spółki dominującej, z wyjątkiem sytuacji, gdy zgodnie z umową albo statutem spółki dominującej i spółki zależnej będzie inaczej postanowione.
• Badanie sprawozdań finansowych – będzie istniała możliwość żądania przez określone osoby wyznaczenia przez sąd rejestrowy podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.
• Odkupienie udziałów – wspólnik albo akcjonariusz spółki zależnej będzie mógł na zasadach określonych w przepisach żądać odkupienia jego udziałów albo akcji przez spółkę dominującą w sytuacji, gdy spółka dominująca bezpośrednio bądź pośrednio reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek.
• Wykupienie udziałów – natomiast spółka dominująca będzie mogła żądać wykupienia udziałów albo akcji należących do wspólnika albo akcjonariusza spółki zależnej, jeżeli bezpośrednio reprezentuje ona co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek, może to zostać ograniczone do nie mniej niż 75% na podstawie umowy albo statutu spółki dominującej i spółki zależnej.
• Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez wydanie polecenia – jeżeli poprzez wykonanie wiążącego polecenia doszło do niewypłacalności spółki zależnej należącej do grupy spółek (w której spółka dominująca bezpośrednio bądź pośrednio reprezentuje co najmniej 75% kapitału zakładowego takiej spółki) spółka dominująca będzie odpowiadać wobec spółki zależnej za wyrządzoną jej szkodę, chyba że nie ponosi winy. Istnieje jednak również możliwość wyłączenia tej odpowiedzialności poprzez umowę lub statut. Do tego jeżeli wiążące polecenie wydane zostanie z naruszeniem interesu grupy spółek, spółka dominująca odpowiadać będzie wobec innej spółki zależnej należącej do grupy spółek za wyrządzoną jej szkodę, chyba że nie poniesie winy. Spółka dominująca w obu tych przypadkach nie poniesie winy, jeżeli działała w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji społecznych, nie wiadomo dokładnie ile potrwa proces legislacji oraz w jakiej formie końcowej przepisy wejdą w życie.

Autor:
Marianna Kroll, Aplikantka radcowska