UWAGA. Informacje zawarte w artykule zostały uaktualnione. Stan prawny na dzień 04.12.2020

Ulga abolicyjna – informacje ogólne

Ulga abolicyjna została wprowadzona 25 lipca 2008 r. przez dodanie art. 27g w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm.). Polega ona na stosowaniu ulgi przy rozliczaniu podatków za dochody uzyskane za granicą i rozliczane metodą odliczenia proporcjonalnego.

W przypadku polskich rezydentów podatkowych, którzy uzyskują przychody z zagranicy, nałożony został obowiązek wykazywania zagranicznych przychodów w Polsce oraz złożenia deklaracji w sprawie zagranicznego podatku. Jednak aby nie doprowadzić do sytuacji, w której podatek jest odprowadzany za te same dochody dwa razy wprowadzono metody unikania podwójnego opodatkowania.

Przy rozliczaniu dochodu osiągniętego za granicą stosuje się jeden z dwóch sposobów: metodę odliczenia proporcjonalnego lub metodę z progresją – w zależności od tego, w którym kraju dochody powstają i jakiej treści Polska z danym krajem zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Zwolnienie z progresją jest metodą korzystniejszą, zgodnie z którą zagraniczne przychody nie podlegają opodatkowaniu w Polsce. Natomiast metoda odliczenia proporcjonalnego narzuca konieczność obliczenia podatku od łącznych dochodów osiągniętych w Polsce i za granicą, co często powoduje nałożenie wyższego podatku do zapłacenia niż w przypadku zastosowania rozliczenia z progresją. Z tego względu została wprowadzona ulga abolicyjna, która umożliwia uniknięcie wyższego opodatkowania pomimo zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia w przypadku rozliczenia dochodów z zagranicy.

Ulga abolicyjna znajduje zastosowanie w przypadku źródeł przychodów uzyskiwanych za granicą, m.in. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, działalności wykonywanej osobiście, praw majątkowych oraz pozarolniczej działalności gospodarczej (pełny katalog w art. 27g ustawy o  podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zmiany od 1 stycznia 2021 r.

30 listopada 2020 r. uchwalono i opublikowano zmiany w zakresie ulgi abolicyjnej ustawą z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, (Dz. U. 2020 poz. 2123). Zmienione przepisy wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2021 r.

Z przepisów nie usunięto całkowicie ulgi abolicyjnej, jak zakładał projekt ustawy wniesiony przez Ministerstwo Finansów. Zgodnie ze zmianami przyjętymi przez Sejm został natomiast wprowadzony limit odliczenia dla ulgi abolicyjnej przewidujący, że podatnicy będą mogli dokonać odliczenia od podatku dochodowego kwoty ulgi w wysokości nieprzekraczającej kwoty zmniejszającej podatek z art. 27 ust. 1a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że nadal będzie istniała możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej, jednak pod warunkiem, że zarobki uzyskane za granicą nie przekroczą PLN 8.000,00, wtedy nie będzie konieczności zapłaty podatku, a limit odliczenia wyniesie PLN 1.360,00.

Wprowadzono jednak wyjątek od tej zmiany – podatnicy rozliczający się z dochodów osiąganych z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw będą uprawnieni do odliczania ulgi abolicyjnej w pełnej wysokości bez stosowania limitu odliczenia w przypadku dochodów ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 [przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy] oraz art. 13 pkt 8 lit. a [przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej] i pkt 9 [przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych].

Opodatkowanie dochodów zagranicznych

Zgodnie z ustawą o PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Jeżeli taki podatnik osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym. W przypadku podatnika uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stosuje się również ww. zasadę.

Od uzyskanych w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów:

1. ze źródeł ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, działalności wykonywanej osobiście, praw majątkowych oraz pozarolniczej działalności gospodarczej (pełny katalog w art. 12 ust. 1, 13, 14 ustawy o PIT).
2. z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi

podatnik ma prawo odliczyć kwotę (ulgę abolicyjną) wynoszącą różnicę między kwotą podatku wyliczoną za pomocą metody obliczenia proporcjonalnego (art. 27 ust. 9 i 9a) a kwotą wyliczoną metodą wyłączenia z progresją (art. 27 ust. 8 ustawy o PIT).

Skutki zniesienia ulgi abolicyjnej

Ulga abolicyjna pozwalała na zniwelowanie różnic wynikających z zastosowania różnych metod opodatkowania dochodów zagranicznych. Po wprowadzeniu nowelizacji ustawy o PIT osoby uzyskujące dochody w państwach, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidujące zastosowanie metody obliczenia proporcjonalnego (m.in. Wielka Brytania, Irlandia, Holandia, Litwa, Słowacja, Belgia, Dania, Austria, Słowenia) będą zobowiązane odprowadzić co do zasady wyższy niż dotychczas podatek od osiąganych dochodów zagranicznych. Dochody zagraniczne podatnik będzie musiał wykazać oraz rozliczyć w deklaracji podatkowej za dany rok.

Autor:
Marianna Kroll, Aplikantka radcowska